เรื่องเล่าของนักจับปลาที่ “อิเนะ (Ine)“

ท่ามกลางบรรยากาศยามเช้าที่เงียบสงบ มีเพียงเสียงคลื่นที่กระทบชายฝั่งและเสาไม้ของบ้านริมน้ำเท่านั้น นกเป็ดน้ำลอยตัวเอื่อยๆ ไปมา ทุกคนที่สะพานปลากำลังเตรียมอุปกรณ์ให้พร้อมสำหรับเรือที่กำลังจะเทียบท่า และปลาปริมาณมหาศาลที่จะถูกลำเลียงขึ้นฝั่งส่งต่อเป็นอาหารชั้นเลิศ ฉันยืนรอด้วยจิตใจที่นิ่งสนิท มองออกไปไกลทางปากอ่าว เฝ้ารอเรือบางลำที่กำลังมุงหน้าเข้าฝั่ง ผ่านไปนานหลายนาที ความเคลื่อนไหวเริ่มปรากฏที่ริมขอบน้ำ นกนางนวลฝูงใหญ่บินวนรอบเงาตะคุ่มบางอย่าง และในเสี่ยววินาทีฉันก็เข้าใจ “อ๋อออ… นกทะเลจะมาพร้อมกับปลา” พวกมันบินวนรอบเรือประมงเพื่อรอจังหวะที่อาจจะได้อาหารชิ้นโต

และเมื่อเรือเทียบท่า ความสงบเมื่อครู่ก็แปลเปลี่ยนเป็นความอึกทึกอย่างฉับพลัน ชาวบ้านรวมตัวกันหลายสิบชีวิตทั้งๆ ที่ก่อนหน้านี้แทบจะไม่มีใคร พนักงานของบริษัทประมงปีนขึ้นไปอยู่บนเครื่องจักรสูงเพื่อทำงาน ปลานับพันถูกลำเลียงขึ้นสายพาน นกนางนวลบินวนเร็วขึ้นอีกและส่งเสียงดังถี่ๆ ฉันเดินไปรอบๆ คอยหลบหลีกทุกคนไม่ให้เกะกะ มองหาปลาแปลกๆ ที่ไม่เคยเห็น และอาจจะไม่มีโอกาสได้เห็นในระยะใกล้ๆ อย่างนี้อีก ผ่านไปไม่นาน ทุกอย่างเสร็จสิ้นอย่างรวดเร็ว ปลาหลายตันถูกคัดแยกตามสายพันธุ์และขนาด ด้วยความร่วมมือของพนักงานบริษัทประมงและชาวบ้านที่อาสามาช่วยเพื่อแลกเปลี่ยนกับการซื้อปลาได้ในราคาถูก เมื่อทุกอย่างเสร็จเรียบร้อย ชาวประมงก็รวมกลุ่มกันรอบกองไฟ ผิงตัวให้แห้งและอุ่นขึ้นท่ามกลางอากาศหนาว คือภาพบรรยากาศชวนฝันของหมู่บ้านชาวประมงที่มีชื่อว่า “อิเนะ (Ine)“ แห่งนี้

หมู่บ้าน อิเนะ (Ine) ตั้งอยู่รอบๆ อ่าวอิเนะ ในเกียวโต (Kyoto) ทอดยาวเป็นแนวโค้งรูปตัวยู (U) สอดรับกับลักษณะของอ่าว ทำให้เรามองเห็นบ้านที่ตั้งอยู่ฝั่งตรงข้ามได้อย่างชัดเจน และถ่ายรูปออกมาได้อย่างสวยงาม สมัยก่อนประชากรของที่นี่ส่วนใหญ่ทำอาชีพประมง ทำให้มีบ้านเรือนเป็นอาคารไม้ 2 ชั้นที่มีอู่จอดเรือด้านล่างเรียกว่า “ฟุนายะ” อยู่รายรอบ ปัจจุบันหมู่บ้านนี้มีชาวประมงประมาณ 100 คน ส่วนหนึ่งทำงานกับบริษัทประมงขนาดกลางที่มีท่าเทียบเรืออยู่กลางโค้งน้ำ บริษัทแห่งนี้เปิดมา 14 ปีแล้ว มีพนักงานทั้งหมด 35 คน และอนุญาตให้เราเข้าไปเยี่ยมชมการทำงานพร้อมทั้งสัมภาษณ์ชาวประมงเพื่อมาบอกเล่าเรื่องราวความเปลี่ยนแปลงของที่นี่ให้เราฟัง

คุณฮิเดกิ คุระ (Hideki Kura) อายุ 65 ปี พนักงานตำแหน่งคัดแยกปลา เขาทำอาชีพชาวประมงมาตั้งแต่อายุ 20 ปี ประสบการณ์ 45 ปีที่ผ่านมาทำให้เขาเห็นความเปลี่ยนแปลงมากมายของหมู่บ้านริมน้ำอันแสนโรแมนติกแห่งนี้

เขาเล่าว่าเขาชอบบรรยากาศตอนเช้าของ อิเนะ เพราะผู้คนมีชีวิตชีวาจะออกมาจากบ้านเพื่อทำงานต่างๆ เรือหาปลาจะออกไปทิ้งอวนตั้งแต่ 6 โมงครึ่ง ถ้าในหน้าร้อนอาจจะต้องออกไปตั้งแต่ตี 4 ครึ่ง ตามเวลาดวงอาทิตย์ขึ้น และเข้านอนตั้งแต่ 2 ทุ่ม ช่วงบ่ายที่ไม่ได้หาปลา ชาวประมงจะช่วยกันซ่อมอวนเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับวันต่อไป ที่นี่จับปลาได้หลากหลายชนิด ตั้งแต่ปลาหายากอย่าปลาอังโค (Anko) ที่อาศัยอยู่ในเขตน้ำลึก ปลาบุริ ปลาอินทรีย์ ปลาประพง ปลาคาวะฮะกิ (Kawahagi) และปลามากุโร่ (Maguro) ที่จับมาเลี้ยงให้โตได้ที่ก่อนนำขึ้นไปขาย

“สมัยก่อนคนแถวนี้ร่ำรวยมาก ในปี ค.ศ. 1951 ที่อิเนะเคยจับเฉพาะปลาบุริ (Buri) ได้เยอะที่สุดถึงวันละ 14,000 ตัว แต่ปัจจุบันวันไหนที่จับได้เยอะๆ หน่อย ยังจับได้แค่ 6,000 ตัว และถ้าเทียบกับเมื่อ 30 ปีที่แล้ว ก็สามารถจับปลาทุกชนิดรวมกันได้มากกว่าปัจจุบันถึง 10 เท่า ชาวประมงเล็กๆ หาปลายากขึ้น ใช้ชีวิตอยู่ลำบากขึ้น จึงเข้ามาทำบริษัทประมงแทน ปัจจุบันเปลี่ยนไปมาก ปลาน้อยลงมาก และชาวประมงเองก็น้อยลงมากเช่นกัน”

ย่านอิเนะมีคนมาอาศัยอยู่ตั้งแต่เมื่อ 1,500 ปีที่แล้ว และมีบันทึกการจับวาฬตั้งแต่ยุคเมจิ ทำให้ทราบว่าคนที่นี่จับวาฬกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ

“ในสมัยโบราณยังไม่มีเครื่องมือทันสมัย คนโบราณแถวนี้ก็จับวาฬด้วยมีดยาวใหญ่ๆ คล้ายหอก เมื่อเห็นวาฬในทะเล ทุกคนจะขับเรือออกจากบ้านทันทีเพื่อต้อนให้วาฬเข้ามาในอ่าว แล้วแทงด้วยมีดนั้น เมื่อ 9 ปีที่แล้ว พวกเราจับวาฬหลังคอมได้ตัวหนึ่ง หนักถึง 15 ตัน มีรอบตัว 9 เมตร” เป็นประสบการณ์น่าตื่นเต้นและประทับใจสำหรับเขา

เมื่อถามถึงการท่องเที่ยว เขาก็เล่าให้ฟังว่า “หมู่บ้านนี้เคยเป็นสถานที่ถ่ายทำซีรีส์ชื่อดังเรื่องหนึ่ง ออกอากาศทางช่อง NHK ในปี 1993 เป็นเรื่องราวของแพทย์หญิงฝึกหัดคนหนึ่ง ในซีรีส์จะเห็นบ้านฟุนายะเป็นฉากบ้านพ่อแม่ของแพทย์หญิงคนนั้น เพราะเรื่องนี้เป็นซีรีส์ที่ดังมากในยุคนั้น ทำให้อิเนะเป็นหมู่บ้านที่มีชื่อเสียงมานับแต่นั้นมา นักท่องเที่ยวก็เยอะขึ้นเรื่อยๆ

ส่วนนักท่องเที่ยวต่างชาติเริ่มมาที่นี่เมื่อ 5 ที่แล้ว เพราะมีบล็อกเกอร์เขียนแนะนำที่นี่ต่อๆ กันไป แต่นักท่องเที่ยวต่างชาติมักจะเสียงดัง และถ่ายรูปไปทุกอย่างไปเรื่อยๆ ถ่ายรูปทุกคนแบบไม่ได้สนใจอะไร”

แม้จะเป็นการพูดคุยสั้นๆ แต่ก็ทำให้ฉันแปลกใจไม่น้อย ที่แม้แต่ประเทศญี่ปุ่นเองที่เราทราบกันดีว่าที่กฎการทำประมงเข้มข้นชัดเจน ก็ยังมีปัญหาเรื่องทรัพยากรทางทะเลที่ลดลง และทำให้ฉันเห็นเรื่องราวเบื้องหลังฉากความสวยงามและความโรแมนติกของที่นี่ หากใครได้มาเที่ยวที่นี่ ลองสังเกตกิจวัตรความเป็นอยู่ของคนในชุมชนดู อาจทำให้วางตัวได้เหมาะสมมากขึ้น ก็จะทำให้เห็นอิเนะในมุมใหม่ๆ ที่ต่างไปก็ได้

ใครที่สนใจเรื่องราวของ อิเนะ (Ine) ต้องการเดินทางไปท่องเที่ยวและซึมซับบรรยากาศหมู่บ้านประมงโบราณ สามารถดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ www.ine-kankou.jp/english