มะเงะวัปปะ เรื่องเล่าจากกล่องข้าวน้อย 600 ปี

พูดถึงข้าวกล่องก็ต้องนึกถึงญี่ปุ่น

อย่างที่หลายคนน่าจะเคยรู้มาบ้าง เรื่องข้าวกล่อง (เบ็นโตะ) นี่ยังไงก็ต้องยกให้ญี่ปุ่นเขา เพราะมันผูกพันกับวิถีชีวิตของพวกเขาอยู่ทุกเมื่อเชื่อวันนี่นะ ไม่ว่าจะข้าวกล่องของคุณแม่ที่ทำไว้ให้ลูกๆ เอาไปกินที่โรงเรียน ข้าวกล่องจากภรรยาที่ทำให้สามีเอาไปกินที่ทำงาน ข้าวกล่องของสาวญี่ปุ่นที่ตั้งใจทำเพื่อให้มันเป็นสารรักแบบอ้อมๆ ทั้งยังมีการจำแนกแยกย่อยข้าวกล่องออกเป็นประเภทต่างๆ อีกมากมายจนนับนิ้วไม่ไหว เพราะอย่างนี้ ข้าวกล่องจึงกลายเป็นวัฒนธรรมร่วมสมัยที่สะท้อนความเป็นชาติญี่ปุ่นได้อย่างแจ่มชัดไม่แพ้วัฒนธรรมประจำชาติแขนงอื่นและไม่น่าที่จะมีประเทศไหนทำได้เสมอเหมือน

สำหรับบทความนี้ เราจะพาคุณบียอนด์ไปให้ไกลกว่าข้าวกล่องหน้าตาทันสมัยที่เห็นกันในปัจจุบัน เราจะพาคุณไปทำความรู้จักกับงานดีไซน์ข้าวกล่องระดับตำนานที่อยู่เหนือกาลเวลา

“มะเงะวัปปะ (Mage Wappa)” กล่องข้าวน้อยเก๋ไก๋และร่วมสมัยในสไตล์ญี่ปุ่นจ๋า งานดีไซน์ทะลุกาลเวลากว่า 600 ปี ที่จนถึงบัดนี้ก็ยังดูดีน่าใช้อยู่เสมอ ผลงานกล่องข้าวไม้ร่วมสมัยชิ้นนี้ เป็นมรดกตกทอดจากฮิโนะเอะมะตะ (Hinoemata) หมู่บ้านโบราณแห่งหนึ่งในจังหวัดฟุกุชิมะ (Fukushima)

ภาพ –  www.goodspress.jp

ในสมัยก่อน ชาวบ้านที่เข้าไปหาของป่าบนภูเขาไอสุมักจะนำข้าวกล่องติดตัวไปด้วย ซึ่งกล่องข้าวที่ชาวบ้านนิยมใช้กันเมื่อราวๆ 600 กว่าปีที่แล้วคือ ‘มะเงะวัปปะ’ กล่องข้าวทำมือที่นำเอาแผ่นไม้มาดัดให้เป็นทรงกลม ยึดกันไว้ด้วยแผ่นโลหะเล็กๆ จากนั้นก็ทำฝาปิดไม้ทรงกลมมาครอบอีกที เป็นดีไซน์ที่แสนจะเรียบง่ายแต่ก็ดูดี

ถึงวันนี้ แม้มะเงะวัปปะจะกลายมาเป็นบรรจุภัณฑ์ร่วมสมัย ทว่าสิ่งหนึ่งที่ยังไม่เปลี่ยน คือดีไซน์ที่เรียบง่ายแบบดั้งเดิม ที่เพิ่มเติมความพิถีพิถันในการเก็บรายละเอียดมากขึ้น เสริมเสน่ห์ด้วยลายไม้ที่ช่วยให้กล่องข้าวดูอบอุ่น รู้สึกได้ถึงสัมผัสที่มาจากธรรมชาติไปด้วยพร้อมกัน หากอยากจะแบ่งสัดส่วนของข้าวและกับ ด้านในก็จะมีแท่งไม้กั้นซึ่งไม่ได้ยึดติดถาวรกับตัวกล่องมาให้ ถ้าไม่ใช้ก็เอาออกได้ง่ายๆ แบบนั้นแหละ

ภาพ –  www.goodspress.jp

นอกจากการเป็นกล่องข้าวน้อยที่น่าซื้อหามาใช้แล้ว มะเงะวัปปะยังถูกนำมาใช้เป็นส่วนหนึ่งของการนำเสนอเมนูท้องถิ่นประจำจังหวัดฟุกุชิมะ

วัปปะเมะชิ (Wappameshi) คือเมนูที่จะรวบรวมเอาวัตถุดิบประจำท้องถิ่นนานาชนิดที่ผลิดอกออกผลในแต่ละฤดูกาลของจังหวัดฟุกุชิมะมาใส่รวมกันไว้ในกล่องข้าวนี้ ทั้งผักภูเขาตามฤดูกาลที่มาจากภูเขาไอสุ อาหารทะเลของจังหวัด และที่ขาดไม่ได้ คือข้าวญี่ปุ่นนุ่มหอมที่ปลูกในจังหวัดฟุกุชิมะ ซึ่งผ่านการหุงด้วยวิธีดั้งเดิมของชาวเมือง

ด้วยความน้อยที่หนักแน่นไปด้วยสตอรี่แบบญี่ปุ่นนิยม ผสมกับวิถีที่ใส่ใจในรายละเอียดในการใช้ชีวิตมะเงะวัปปะ จึงไม่ได้เป็นแค่บรรจุภัณฑ์ร่วมสมัย หากแต่มันยังเป็นกล่องข้าวน้อยที่คอยเล่าเรื่องราวในอดีตหนหลังให้เราฟังไปด้วยพร้อมกัน

–

ภาพ – https://goo.gl/cTAjZ1